Bá đạo là gì?
Quang Nguyễn
Bá đạo chỉ chính sách dùng vũ lực để cai trị thiên hạ; nghĩa phái sinh chỉ sự ngang ngược bất chấp phải trái, hoặc độc lạ, vô đối.
Về từ nguyên, bá đạo là phiên âm Hán Việt của từ 霸道 (đọc là bàdào) được học giả Đào Duy Anh giảng trong Hán Việt từ điển giản yếu như sau: "cái chính sách khinh nhân nghĩa, chuộng quyền thuật."
Nguyên là quan điểm Nho giáo trước kia tồn tại hai học thuyết gồm vương đạo và bá đạo. Theo đó, vương đạo (còn gọi là học thuyết đế vương) là đường lối dùng nhân nghĩa để cai trị thiên hạ; ngược lại với bá đạo là đường lối dùng vũ lực để cai trị thiên hạ.
Chữ đạo (道), phía trên có hai nét phết (丷) tượng trưng cho âm - dương, kết hợp với chữ nhất (一) tạo thành “âm dương hợp nhất”. Bên dưới là chữ tự (自), trên dưới kết hợp lại tạo thành chữ thủ (首) là khởi thủy, ban đầu. Bên trái là bộ sước (辶) nghĩa là chạy, bước đi, biểu thị sự vận chuyển không ngừng. Như vậy, Đạo bao hàm cả âm và dương, tĩnh và động.
Đạo có nghĩa gốc là đường đi, nghĩa phái sinh có nghĩa là đạo lý, là một cái lẽ nhất định ai cũng phải noi đấy mà theo. Chẳng hạn như:
- Nhân đạo chủ nghĩa (人道主義) : cái chủ nghĩa về đạo người
- Vương đạo (王道) : đạo lý của vương giả
- Bá đạo (霸道) : đạo lý của bá giả (nhân nghĩa giả),
- Truyền đạo (傳道) : Các nhà tôn giáo đem các lẽ hay trong tôn giáo mình nói cho người biết mà theo .
Còn bá (霸) là danh từ dùng để gọi kẻ tự xưng hùng ở một địa phương. Ngoài ra, bá còn có nghĩa là cưỡng ép một cách quá đáng, vô lý; như trong bá chiếm (霸佔) có nghĩa là cưỡng chiếm.
Như vậy, có thể hiểu bá đạo nghĩa là đường lối dùng quyền thế và bạo lực để cai trị thiên hạ.
Bảng giữ xe thiệt là bá đạo. Ảnh: hinhanhvietnam.com
Tuy nhiên, ngày nay giới trẻ Việt Nam đã tiếp nhận và bổ sung thêm vào tiếng Việt những thuật ngữ mới với nghĩa rất khác so với nghĩa gốc, trong đó có từ bá đạo. Theo đó, bá đạo trở thành khẩu ngữ mang tính hài hước dùng để chỉ sự độc lạ, vô đối như quảng cáo thật bá đạo; cắt đầu tóc bá đạo, ....
Hi vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ bá đạo nghĩa là gì, tại sao gọi là bá đạo. Hãy để lại bình luận bên dưới hoặc xem thêm những bài viết khác trên Atabok.com.
Website cùng hệ thống
