Đúng, Alexandre de Rhodes là người biên soạn cuốn từ điển tiếng Việt đầu tiên
Alexandre de Rhodes (1591 - 1660) đã biên soạn cuốn từ điển tiếng Việt đầu tiên có tên là Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latium (Từ điển An Nam - Bồ Đào Nha - Latin, còn gọi là Từ điển Việt - Bồ - La). Cuốn từ điển này được in tại Roma vào năm 1651, cũng là năm in Phép giảng tám ngày - cuốn sách viết bằng chữ Quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam.
Cuốn từ điển Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latium của Alexandre de Rhodes in tại Roma năm 1651
Alexandre de Rhodes (tên gọi khác: A-Lịch-Sơn Đắc Lộ) từng được xem là "cha đẻ" sáng tạo ra chữ Quốc ngữ chứ không phải là Francisco de Pina. Tên của ông được đặt tên đường ngay trung tâm quận 1 (TP.HCM).
Tuy nhiên, từ lâu, các nhà nghiên cứu như Dương Quảng Hàm, Đào Duy Anh, Nguyễn Khắc Xuyên, Thanh Lãng, Đỗ Quang Chính, ... đều cho rằng Alexandre de Rhodes chỉ tiếp thu, thừa kế, sắp đặt lại cho hoàn chỉnh tất cả các thành tựu của những nhà truyền giáo tiên phong mà thôi.
Ngay cả chính Alexandre de Rhodes cũng thừa nhận trong Lời mở đầu của cuốn Từ điển Việt - Bồ - La: "Để khởi thảo cuốn từ điển này, không những tôi nhờ chính người bản xứ đã giúp tôi học tiếng trong suốt 12 năm… mà tôi còn học hỏi những nhà truyền giáo khác. Tôi đã từng học với F. de Pina, G. de Amral và A. Barbosa… mỗi ông đã làm một cuốn từ vựng. Nhưng tiếc rằng cả hai ông đều chết sớm. Tôi lợi dụng công việc của cả hai ông viết ra cuốn từ vựng mới, có chứa thêm tiếng Latin".
Năm 1624, khi đến Đàng Trong, Alexandre de Rhodes đã thấy: “Các cha Fernandes và Buzomi vẫn phải giảng đạo qua phiên dịch. Chỉ có cha Francisco de Pina thì khác, ông nói tiếng Việt khá tốt và tôi nhận thấy rằng những bài thuyết giáo của ông có ích hơn bài của các cha khác”.
Như vậy, Alexandre de Rhodes đã công khai vai trò số một của linh mục Francisco de Pina trong việc Latin hóa tiếng Việt.
Alexandre de Rhodes và bìa cuốn Phép giảng tám ngày - cuốn sách in chữ quốc ngữ đầu tiên
A. de Rhodes từng được xem là người đã sáng tạo ra chữ Quốc ngữ có chăng là vì ông đã để lại hai quyển sách Phép giảng tám ngày và Từ điển Việt Bồ La là những tài liệu ấn loát có viết chữ Quốc ngữ trong thời kỳ sơ khai của chữ Quốc ngữ gần như duy nhất còn được lưu giữ đến ngày nay mà thôi.
Cho đến nay, người ta vẫn chưa tìm ra được cuốn từ điển Việt - Bồ - La (Diccionário anamita-português-latim) của Gaspar do Aramal (D'Amaral) và cuốn từ điển Bồ - Việt (Diccionário português-anamita) của Antonio Barbosa là hai tài liệu tham khảo mà Alexandre de Rhodes nhắc đến để tri ân khi biên soạn Từ điển Việt - Bồ - La (Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latium).
Mặc dù không phải là người tạo ra chữ Quốc ngữ nhưng có thể nói Alexandre de Rhodes là một trong những người có công lớn nhất trong việc hệ thống hóa chữ Quốc ngữ và giúp chữ Quốc ngữ thêm phổ biến thông qua việc soạn sách từ điển, giáo lý và những tác phẩm ấn loát tại nhà in của Thánh bộ Truyền Bá Đức Tin tại Roma.
Câu 6: Tờ báo chữ Quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam là tờ báo nào?
Gia Định Báo
Nông cổ mín đàm
Nữ giới chung
