Cập nhật lần cuối vào ngày 26/08/2023
Sáp nhập hay sát nhập?
Quang Nguyễn
Giữa sáp nhập hay sát nhập thì viết đúng phải là sáp nhập; còn xét theo từ nguyên thì sát nhập là một chữ vô nghĩa!
Sáp nhập là gì?
Sáp nhập là từ Hán Việt bắt nguồn từ chữ ghi 插入 [chā rù]; trong đó sáp 插 có nghĩa là “cắm, cài, lách, nhét, nhúng, gắn, chêm”, v.v., còn nhập có nghĩa là “vào, vào trong”.
Như vậy, sáp nhập là một từ ghép chính phụ với sáp là tiếng chính, thể hiện cái ý “gom vào, cắm vào, cài vào, nhét vào, gắn vào, cho cái này vào trong cái kia”, v.v..
Tại sao sáp nhập thường bị viết nhầm thành sát nhập?
Theo chúng tôi, nguyên nhân sáp nhập hay bị viết nhầm thành sát nhập có thể gồm một số lý do sau:
1. Cách phát âm phần nào có sự tương đồng mặc dù khi viết có sự khác biệt rất rõ giữa p (sáp) và t (sát).
2. Từ sáp dùng để ghép trong tiếng Việt hiện đại khá hạn chế, nhất là khi dùng sáp với cái nghĩa “cắm, cài, gắn” [1] trong khi đó, sát có một nét nghĩa là “gần đến mức như tiếp giáp, không còn khoảng cách ở giữa” [2] dẫn đến lầm tưởng rằng sát nhập (chắc là) “những cái ở gần nhau đem nhập vào nhau”.
3. Sự “tiếp tay” của một số từ điển uy tín khi sử dụng song song hai cách viết kiểu như dùng sáp nhập cũng được mà sát nhập thì cũng xong. Điển hình là Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học do Hoàng Phê chủ biên [3].
Chú thích
1. Ngoài nghĩa “cài cắm”, sáp còn có nghĩa là chất mềm không thấm nước hoặc trơn, dẻo.
2, 3. Hoàng Phê (Chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, NXB Đà Nẵng, 2003, tr.849
