Ma lanh nghĩa là gì?
Quang Nguyễn
Ma lanh có nghĩa là lanh lợi, tinh ranh, láu cá, lắm mánh khóe và mưu mẹo khi giải quyết vấn đề.
Trong Tầm nguyên tự điển Việt Nam (NXB TP. Hồ Chí Minh, 1993), Lê Ngọc Trụ giảng ma lanh có nghĩa là “người lanh lợi, xảo trá, tinh quái, láu cá. Thằng nhỏ ma lanh đáo để ” (Sđd, tr.620).
Còn Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên, NXB Đà Nẵng, 2003) thì ma lanh hoặc malanh có nghĩa là: “khôn ranh, có nhiều mánh khóe, mưu mẹo để xoay xở khi gặp lúng túng, khó khăn. Anh chàng rất malanh. Thói malanh.” (Sđd, tr.607).
Về từ nguyên, ma lanh là từ mượn của tiếng Pháp bắt nguồn từ chữ malin [/malɛ̃/].
Trong tiếng Pháp, malin vừa là tính từ, vừa là danh từ được Từ điển Pháp Việt (Viện ngôn ngữ học, NXB TP. Hồ Chí Minh, 2002, tr.1064, 1065) giảng như sau:
• [Nếu là tính từ], malin gồm các nghĩa: 1. Tinh quái, quỷ quái, ưa làm hại. 2. Thâm hiểm, độc ác, hiểm độc. 3. Xấu, độc, độc hại.
• [Nếu là danh từ], malin có nghĩa là “khôn khéo, mưu mẹo, xảo trá, láu cá, láu lỉnh, ranh”.
Chữ ma lanh (malanh) chính là mượn cái nét nghĩa của danh từ malin trong tiếng Pháp vì ma lanh trong tiếng Việt chưa hề được dùng để chỉ tính thâm hiểm, ác độc, ưa làm hại như ở nét nghĩa của tính từ malin trong tiếng Pháp cả.
Ma lanh còn có từ đồng nghĩa nữa cũng là ma, đó là ma le, ma mãnh đều dùng để chỉ những người tinh ranh, quỷ quái.
